Deprem Kapsamında İş Sözleşmesinin Fesih Yasağı, Kısa Çalışma Ödeneği ve Nakdi Ücret Desteği

Olağanüstü hal kapsamında çalışma ve sosyal güvenlik alanına ilişkin alınan tedbirlere dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi 22.02.2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde deprem bölgesinde 4857 sayılı İş Kanunu’nunda (“İş Kanunu”) belirtilen m. 25/II dışında fesih yasağı getirilmiş, yasağın yaptırımı olarak idari para cezası öngörülmüştür. Ayrıca deprem bölgesinde sigortalıların çalışmadığı süre içinde ek bir gelir almasını sağlayan kısa çalışma ödeneğinin İŞKUR tarafından ödeneceği bildirilmiştir.

1- Deprem Bölgesindeki İşverenler İş Sözleşmesini Haklı Nedenle Feshedebilir mi?

Cumhurbaşkanlığı’nın 22.02.2023 tarihli kararnamesiyle deprem bölgesinde haklı fesih halleri dışında(4857 s. İş.K. 25/II) fesih yasağı getirilmiş, yasağın yaptırımı olarak yasağa rağmen işten çıkartılan her işçi için asgari ücretin brüt tutarı idari para cezası öngörülmüştür.

İşverenin Haklı Nedenle Derhal Fesih Hakkı Madde 25:

Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:

a) İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması…

İşveren İş Kanunu’nun 25. maddesinde düzenlenmiş olan haklı nedenle derhal fesih hakkını yalnızca ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan nedenler için kullanabilecektir.

Bu düzenlemeyle birlikte işverenlerin kanunu dolanarak kıdem-ihbar tazminatı ödemeden kötü niyetli olarak iş sözleşmesini fesih halleri engellenmeye çalışılmaktadır. İşveren bu yasağa rağmen iş sözleşmesini feshederse, fesih işlemi yok hükmünde sayılacaktır. Bu nedenle fesih yasağı süresine ilişkin işçinin tüm ücret ve sosyal haklarının yanında SGK primlerinin de işveren tarafından ödenmesi gerekecektir.

2- Kısa Çalışma Ödeneği Nedir? Kısa Çalışma Ödeneğinden Yararlanma Şartları Nelerdir?

Kısa çalışma ödeneği, genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulamadır.

Uygulamanın amacı depremden etkilenen işyerlerinin bu süreçte işçi çıkarmalarını en aza indirmek ve işverenin yükünün hafifletmektir.

Kısa çalışma ödeneği; 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün, 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün, 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün süreyle verilmektedir.

Kısa çalışma ödeneği hesaplanırken, çalışanın son 12 aylık prime esas kazancı dikkate alınmakta olup buna göre günlük ortalama kazancının yüzde 60’ı ödenmektedir. Kısa çalışma ödeneğinin üst limiti şu an için 15.000,00-TL olarak belirlenmiştir. Ayrıca belirtmek gerekir ki deprem bölgelerinde uygulanacak kısa çalışma ödeneğinde sürecin hızlanması için denetim yapılmadan, başvurular üzerinden ödemeler yapılacaktır.

3- Kısa Çalışma Ödeneğinden Yararlanamayan İşçiler İçin Ödeme Desteği Mevcut mu?

Olağanüstü hal ilan edilen illerde, 6/2/2023 tarihi itibarıyla iş sözleşmesi bulunan işçilerden, işvereni tarafından; 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun ek 2 nci maddesi kapsamında depremlerin etkilerinden kaynaklı bölgesel kriz gerekçesiyle yapılan kısa çalışma başvurusuna istinaden yeni bir hak sahipliği oluşmayanlar ile 6/2/2023 tarihi ve sonrasında 4447 sayılı Kanunun 51 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında depremlerin etkilerinden kaynaklı işyerinin kapanması veya kapatılması sebebiyle iş sözleşmesi feshedilen ve aynı Kanun kapsamında yeni bir işsizlik ödeneği hak sahipliği oluşmayanlara, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla ve varsa daha önce başlatılabilecek durumda olan hak sahipliklerinden kalan süreler tamamlandıktan sonra, kısa çalışma uygulanan dönemde veya işsiz kaldıkları süre kadar olağanüstü hal süresini geçmemek üzere İşsizlik Sigortası Fonundan günlük 133,44 Türk lirası nakdi ücret desteği verilir.

Sonuç

Deprem bölgesinde iş sözleşmesinin feshi yasağı, kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteği depremzedeler için 22.02.2023 Tarihi itibariyle devreye girmiştir. İşverenlerin bu süreçte kötü niyetli olarak işçi çıkarmalarını engellemek amacıyla, deprem bölgesinde İş Kanunu’nun 25/II. Maddesi dışında fesih yasağı getirilmiş, yasağın yaptırımı olarak işten çıkartılan her işçi için brüt asgari ücret tutarında idari para cezası öngörülmüştür. İşçinin son 12 aylık prime esas kazancı dikkate alınarak, günlük ortalama kazancının yüzde 60’ının işçiye ödenmesini sağlayan kısa çalışma ödeneği devreye girmiştir. Kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçiler için ise İşsizlik Sigortası Fonundan günlük 133,44 Türk lirası nakdi ücret desteği verilmesine karar verilmiştir.

 

Av. Abide Gülel Birsen

Stj. Av. Ahmet Vefa Gündüz