Türkiye’ye Nakit ile Giriş ve Çıkış Düzenlemesi

Bankacılık sistemi dışında gerçekleşen ve yolcu beraberinde Türkiye’ye getirilen veya Türkiye’den çıkarılan nakit Türk Lirası, yabancı paralar ve bunlarla ödemeyi sağlayan belgelerin Türkiye’ye giriş ve çıkışı, ulusal mevzuatımızda katı düzenlemelere tabidir.

Bu bilgi notu Türkiye’ye giriş ve çıkışlarda yolcuların beraberinde taşıyabileceği nakdi varlıkların açıklanması amacıyla hazırlanmıştır.

Yolcular, 1567 Sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun (“1567 sayılı Kanun”) uyarınca yurtdışından Türkiye’ye belli sınırlamalar dahilinde nakitle giriş yapabilmektedir. Yolcuların nakit giriş ve çıkışı, 32 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında Karar’a (“32 sayılı Karar”) dayanarak düzenlenen Gümrükler Kontrol ve Muhafaza Müdürlüğü’nün 2016/1 sayılı Genelgesi (“Genelge”) ile açıklanmıştır. Bu kapsamda Türkiye’ye giriş yapılırken 25.000 TL üzeri nakit ile 10.000 Euro ve üzeri ya da buna eşdeğer dövizin “Nakit Beyan Formu” ile gümrük idaresine beyan edilmesi zorunludur.

Beyan edilen 10.000 Euro ve üzeri nakdi varlık için herhangi bir harç ya da vergi alınması da söz konusu değildir. Yolcuyla beraber giriş yapan her kişinin de 25.000 TL ile 10.000 Euro’ya kadar nakit para bulundurma hakkı vardır. Ancak; bu paranın birlikte seyahat eden her kişinin kendi üzerinde, kendi şahsi eşyasında bulunması gerekir. Türkiye güzergâhı üzerinde bazı ülkelerde, yanında nakit para bulunduran kişinin ülke kanunlarına göre yetişkin sayılması (çoğu ülke bakımından 18 yaşını tamamlamış olmak) şartı arandığı da unutulmamalıdır.

Yurtiçine Girişine İzin Verilmeyen Nakdi Varlıklar
Yurtdışından alınan bir krediyi veya kişisel sermaye niteliğindeki kişisel borçlar, armağan, hediye, bağış, çeyiz, gelin ve güveyin karşı tarafa verdiği para, miras, veraset veya kalan mal ve ham elmas ihraç bedelleri gibi nakdin, yolcu beraberinde Türkiye’ye getirilmesine izin verilmemektedir.

Göçmen işçilerin kendi ülkesindeki borçlarını tasfiyesine yönelik ödemeler ile göçmenlerin varlıkları da nakit olarak Türkiye’ye getirilememektedir. Bunlar ancak bankacılık sistemi vasıtasıyla yurda getirilebilir.

Türkiye’den Yurtdışına Nakdi Varlık İle Çıkış

2.1. Yolcuların Türkiye’den Nakit ile Çıkışında Genel Esaslar
Türkiye’den yurtdışına çıkış yapacak yolcunun, 1567 sayılı Kanun uyarınca, Türk Lirası ve Türk Lirası ile ödemeyi sağlayan belgelerde 25.000 Türk Lirası, dövizde ise 10.000 Euro ve eşiti efektif üzeri miktarın “Nakit Beyan Formu” ile gümrük idaresine beyan etmesi zorunludur. Bu konuda mevzuatta Türk Lirası ve döviz için açık bir ayrım yapılmıştır. Dolayısıyla yurtdışına çıkarılmak istenen döviz miktarı kur sebebi ile 25.000 Türk Lirası miktarından fazla olsa dahi 10.000 Euro’ya kadar nakit dövizin beyan edilmesi gerekmez. Beyan edilen nakdi varlık için herhangi bir harç ya da vergi alınması da söz konusu değildir.

Yurtdışına Çıkışına İzin Verilmeyen Nakdi Varlıklar
Türkiye’de yerleşik kişiler, yurtdışındaki şirketlerine ilişkin nakdi varlıklar ile kişisel sermaye niteliğindeki varlıkları yurtdışına nakit olarak çıkaramamaktadır. Yurtdışında taşınmaz ve taşınmaza bağlı ayni hakların alış bedelleri de yurtdışına nakit olarak çıkarılamaz. Son olarak Türk Lirası kredileri ile yurtdışındaki piyasalarda işlem gören menkul kıymetlerin de nakit olarak yurt dışına çıkarılması mümkün değildir.

Yurtdışında yerleşik kişilerin, sermaye piyasası mevzuatına göre sahip oldukları menkul kıymetlerin, nakit olarak Türkiye’den çıkışına izin verilmemektedir. Türkiye’de sahip olunan taşınmaza bağlı ayni hak gelirleri ile satış bedelleri yurt dışına nakit olarak çıkarılamayacaktır. Bu başlıkta açıklanan nakdi varlıklar ancak bankacılık sistemi kullanılarak yurtdışına çıkarılabilir.

Gümrük İdaresinin Nakit Giriş ve Çıkış Denetimi
Yolcuların taşıdıkları nakdin kaynağına ilişkin gümrük idaresine yaptıkları beyan esastır. Nakdin kaynağının, yurtdışından alınan bir kredi veya kişisel sermaye hareketi olduğunun beyan edilmesi halinde nakdin Türkiye’ye girişine izin verilmez.

Gümrük idaresi tarafından yolcuların taşıdığı nakit miktarı itibariyle bildirim yükümlülüğüne uymadığı yahut yolcu beraberinde Türkiye’ye girişi-çıkışı yasak olan bir nakdi varlık tespit edildiği takdirde “Nakit Açıklama Tutanağı” düzenlenir. Tutanak MASAK ve cumhuriyet başsavcılığına bildirilir. Yolcu tarafından beyan edilmeyen miktarın %10’u tutarında idari para cezası uygulanarak yolcunun beraberindeki nakdin tamamı muhafaza altına alınır. Ancak yolcunun beyan ettiği nakit miktarı ile eksik açıklanan yahut açıklanmayan nakit miktarı arasında 8.000 TL’ye kadar olan farklar için bu usul işletilmez. Türkiye’ye yolcu beraberinde nakdi olarak taşınması yasak olan kıymetlerin tespiti halinde ise yolcu, tespit edilen eşya ve kıymetlerin rayiç bedeli kadar, bu kabahate teşebbüs halinde ise bu bedelin yarısı kadar idari para cezası ile cezalandırılmaktadır.

Yargı Kararları
Anayasa Mahkemesi, Türkiye’ye nakit giriş ve çıkışına dair yasal düzenlemeleri mülkiyet hakkı çerçevesinde ele almaktadır. Bu konuda yasal düzenlemelere aykırı davranılması halinde uygulanan idari para cezasının, yalnızca gümrük makamlarına bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmesini sağlamak amacına hizmet ettiği değerlendirilmiştir. Yani yurt içine nakit döviz sokulmaya teşebbüs edilmesi kabahatine dayalı olarak idari para cezası verilmesi, kamu yararı amacı taşıması sebebiyle hukuka uygun bulunmuştur.[1]

Anayasa Mahkemesi başka bir kararında ise birlikte seyahat eden başvurucuların tamamına uygulanan idari para cezasının toplamı bildirilmeyen nakit miktarından fazla olması nedeniyle, ölçülülük ilkesine aykırılık teşkil eden müdahalenin mülkiyet hakkını ihlal ettiği yani hukuka aykırı olduğu sonucuna ulaşmıştır. [2]

Bir başka kararda ise, idari ve adli süreç sonunda bildirimsiz döviz çıkarmaya teşebbüs kabahatini işlemediği tespit edilen başvurucunun, süreç içinde muhafaza edilen dövizi ve ödediği idari para cezasının kendisine iade edilmesine rağmen; bu paranın kur farkının ve faizinin ödenmemesi sebebiyle mülkiyet hakkının ihlal edildiği tespit edilmiştir. Yani kur farkı ve faizin başvurucuya ödenmesine karar verilmiştir [3]

Sonuç
Yolcuların Türkiye’ye giriş ve çıkışlarda yanlarında nakdi varlık taşırken, bilgi notunda açıklanan sınırlamaları dikkate alınarak hareket etmesi gerekmektedir. Yukarıda yapılan açıklamalarımız kapsamında, AB ülkeleri ve Türkiye güzergahındaki ülkelere giriş çıkışlarda 25.000 TL ile 10.000 Euro ve üzeri nakdi varlıkları yanında taşıyan kişinin gümrük kapılarında yazılı olarak beyanda bulunmak için gümrük memurlarından “nakit para beyan formu” talep ederek, formu doğru şekilde doldurmaları gerekmektedir.

Zira kara paranın aklanması, terörizme finansman sağlanmasının önüne geçilmesi, kaçakçılık veya birtakım mali suçların işlenmesinin önlenmesi amacıyla yurtiçi ve yurtdışına nakit para alışverişi sıkı düzenlemelere tabidir. Bu düzenlemelere aykırılık halinde bütün paraya el konulması ve adli, idari cezalar gibi ciddi yaptırımlar öngörülmüştür.

Av. Abide Gülel Birsen